Het klinkt een beetje als waarschuwen tegen bosbrand tijdens de zondvloed. We hebben amper zon gezien en toch moet ervoor gewaarschuwd worden: huidkanker dreigt en het aantal patiënten stijgt van jaar tot jaar. De zonnecultus heeft er uiteraard mee te maken: steeds minder beschermende kleding, steeds meer huid blootgesteld aan de zon en dat van jongs af aan.
Het gevaarlijkste bij zonnebaden is dat van in de jeugd de huid al te veel wordt blootgesteld aan de zon. Het p-53 gen kan muteren en op de duur plaats maken voor huidkanker. Dat is geen fabeltje, want in de USA alleen al treden er per jaar meer dan één miljoen huidkankers op.
De huid heeft een geheugen en telt elke verbranding op. Als de streep voor de totaalsom bereikt is, kun je huidkanker krijgen.
Er kan dus niet genoeg voor gewaarschuwd worden dat jonge kinderen zeker moeten beschermd worden. Maar ook volwassenen moeten voorzichtig zijn en kwetsbare huidgedeelten afschermen van de zon. Niet uit preutsheid, wel uit voorzorg. Het is juist dat we zonlicht nodig hebben vanwege de vorming van vitamine D. Maar te veel zon heeft ook een oxiderend en dus averechts effect. Ook hier geldt: more is less, overdreven zon schept een tekort aan vitamine D en de immuniteit gaat er dan op achteruit.
Immuunsysteem
Het zal nu wel voor iedereen duidelijk zijn dat huidkanker rechtstreeks te maken heeft met overdreven zonnebaden. Maar wat weinigen wellicht weten, is dat overdreven zonnen ook het immunitair defensiesysteem van de huid aantast. Er worden vrije radicalen gevormd. Die natuurlijke defensie van de huid danken we aan de Langerhanscellen. Jarenlange blootstelling aan het zonlicht heeft een funeste uitwerking t.o.v. deze cellen: hun aantal gaat dalen en hun activiteit vermindert heel sterk. Het gevolg daarvan is dat de huid zich minder kan verdedigen tegen schadelijke stoffen, vooral allergenen. De huid wordt gevoeliger, de algemene weerstand vermindert navenant en men verliest aan levenskracht. Wat jammer is, is het feit dat de meeste zonnecrèmes hiertegen geen enkele bescherming bieden. Van zodra het zonnekapitaal op de huid is opgebruikt, verliest het aan levenskracht, en ook de algemene gezondheid gaat er op achteruit.
De huid heeft een verschrikkelijk goed geheugen en vergeet niets van de vroeger aangebrachte schade. Het onbezonnen zonnen, kan nooit meer worden goed gemaakt, je kan alleen maar vermijden dat die schade nog groter wordt. Je kan als het ware het geheugen doen stilstaan, niets terugzetten. De schade die aan de huidcellen is aangebracht o.m. aan de lederhuidcellen is cumulatief: men mag niet vergeten dat men in de latere levensjaren beslist de tol zal betalen!
Hoe insmeren?
De moderne preparaten gebaseerd op mineralen kun je beter een half uur van tevoren en beter nog een uur voor je gaat zonnebaden toepassen op de huid. Op die manier heeft het product de tijd om alle „kraters” op de huid goed te bereiken en op te vullen, zodat je een egale bescherming hebt over het gehele huidoppervlak. Als je lang en onbeweeglijk in de zon blijft liggen of zitten (wat niet aan te bevelen is), moet je een uur na het begin van het zonnebad de huid weer insmeren, en zeker na het zwemmen, want er is geen enkel merk dat compleet 100 percent waterbestendig is.
Toch is het wel belangrijk om waterproof-producten te kopen, omdat ze nog altijd een betere weerstand tegen water hebben dan de niet-waterproof-producten. Wie niet wil zonnebaden en bijvoorbeeld voor het winkelen in de stad een dagcrème wil toepassen, kan maar beter een dagcrème gebruiken mèt zonnefilter.
P 53-gen kan muteren!
Bij ons zijn er een paar honderd nieuwe kankergevallen per jaar veroorzaakt door zon en zonnebank. In de Verenigde Staten alleen al is dat aantal verbazingwekkend hoog: één miljoen nieuwe huidkankergevallen per jaar. Een vreselijk hoog getal en daarvan zullen veel mensen eerlang overlijden, want van zodra er uitzaaiingen zijn, loopt het hele organisme gevaar.
Het Australische verhaal is door iedereen goed gekend met aanvang in 1780: de Australische blanken hebben het hoogste percentage huidkankers ter wereld! De Aboriginals daarentegen niet.
Het heeft jaren geduurd vooraleer men een verklaring kon geven voor het ontstaan van huidkanker en men de relatie gelegd heeft met een te intensieve zonsbestraling. Wel heeft men ontdekt dat voor wat betreft de niet-melanome huidkanker een gemuteerd gen in de huidcellen verantwoordelijk is voor de groei van de huidtumoren. Het gaat om het fameuze gen p 53. Vooral in de jeugd wordt dat p 53-gen aangetast door de zon. Het is dus volkomen uit den boze kinderen naakt in de zon te zetten of te laten spelen. Ze moeten altijd een truitje, een polo, liefst met lange mouwen dragen en bij voorkeur ook altijd een hoofddeksel op hebben. Zeer kleine kinderen die nog maar weinig haarbedekking op het hoofd hebben, mogen absoluut niet in de zon.
Als in de jeugd het p 53 gen aangetast is door UV ontstaan er cellen die in staat zijn zich te delen, ook als hun DNA beschadigd is. Zij wachten dus niet tot hun DNA zich hersteld heeft. Het gevolg daarvan is dat in een normaal huidgedeelte (dus met een niet-gemuteerd p53 gen), de cellen die door UV-bestraling niet meer in staat zijn tot DNA-herstel, massaal zelfmoord plegen. Men noemt dit apoptosis. Ze worden dan door gezonde cellen uit de omgevende huid vervangen. Maar! Een p 53-gemuteerde cel kan geen zelfmoord plegen. Wanneer de huid door UV wordt beschadigd in de buurt van p53-gemuteerde cellen, gaat deze cel de beschadigde huidgedeelten vervangen door zijn eigen nakomelingen en op die manier de groei van een tumor promoten
Men kan als risicopatiënt er best met zijn dermatoloog over spreken, maar iedereen weet dat je van 11u tot 16 uur best uit de directe zon blijft, zelfs bij grijs weer kun je beter kleding dragen en een beschermende zonnefilter toepassen zowel tegen UV-A als UV-C. Veiligheid voor alles!